خونریزی از مقعد (Anal bleeding) مشکل نسبتاً شایعی است. خون ممکن است قبل از عمل دفع، بر روی مدفوع یا دستمال توالت مشاهده شود.
اگر شما نیز جزء آن دسته از افرادی هستید که بعد از مشاهده خون دچار هراس شده و با نگرانی به دنبال یافتن علت خونریزی هستید، همراه ما باشید، زیرا که در این مقاله به تمامی‌سوالاتی که ممکن است در ذهن شما ایجاد شده باشد، پاسخ داده ایم.
علت و دلایل
دستگاه گوارش شامل مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، راست روده (رکتوم) و مقعد میشود. آسیب هر یک از این اعضا میتواند عامل دفع خون باشد. به همین جهت به خونریزی مقعدی، خونریزی دستگاه گوارش نیز گفته میشود.
این وضعیت از علت‌های مختلفی نشات می‌گیرد. شایع ترین دلایل خونریزی عبارتند از:
بواسیر یا هموروئید خونی
شایع ترین دلیل درد و خونریزی مقعدی، هموروئید است. این بیماری در اثر متورم شدن شبکه‌‌‌ای از رگ‌ها در راست روده (رکتوم) ایجاد میشود. در اثر این بیماری ممکن است زائده‌هایی گوشتی از مقعد خارج شوند.
شایع ترین علائم هموروئید درد، خونریزی، خارش و سوزش و یا مشاهده خون در مدفوع است.
اگر سیاهرگ‌های خارج مقعد متورم شوند، بواسیر از نوع خارجی است،
اگر سیاهرگ‌های داخل مقعد متورم شوند، بواسیر از نوع داخلی است.
یکی دیگر از انواع این بیماری، بواسیر خونی است. نوع خونی این بیماری جدی تر است. خونریزی بواسیر در صورت عدم درمان میتواند باعث کم خونی و ضعف شود. این وضعیت موجب میشود بیمار در طول روز یا بعد از دفع مدفوع دچار خونریزی شود. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتر در مورد هموروئید خونی داشته باشید، به این صفحه مراجعه کنید.
این بیماری میتواند با وارد شدن فشار به مقعد، یبوست، اضافه وزن، بارداری، رابطه جنسی مرتبط باشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد روشهای درمان بواسیر می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.
بر طبق تحقیقات انجام گرفته شایع ترین علت خونریزی مقعدی، ابتلا به بیماری بواسیر یا هموروئید است.
زخم شقاق مقعدی
مهمترین علت سوزش و خونریزی مقعدی بیماری شقاق یا فیشر است. این بیماری به ایجاد ترک یا بریدگی عمیق در دیواره خارجی مقعد گفته میشود. این زخم در اثر اعمال فشار زیاد به راست روده مثل طولانی مدت نشستن، یبوست، اسهال و … ایجاد میشود.
وقتی برای درمان این بیماری اقدامی‌نکنید. زخم شقاق به تدریج عمیق و عمیق تر شده و بیمار دچار خونریزی خواهد شد. در مواردی نیز خروج مدفوع به این زخم فشار وارد کرده و خونریزی را در پی دارد.
علت خونریزی مقعدی هنگام مدفوع بیماری بواسیر یا شقاق است. عبور مدفوع سخت سطح زائده متورم بواسیر و یا زخم شقاق را خراش داده و باعث خونریزی میشود.
رابطه خونریزی مقعدی و سرطان
اغلب مردم با مشاهده خون مقعد هراسان میشوند، چرا که تصور می‌کنند تنها علت دفع خون از مقعد بیماری سرطان است. اما این تصور کاملا اشتباه است!
از بیماریهایی که ممکن است باعث خونریزی مقعدی شوند، میتوان به سرطان مقعد و سرطان روده اشاره کرد. با این حال سرطان‌ها بندرت علت خونریزی هستند. در بیشتر موارد علت این خونریزی بیماریهای شایع مقعدی مثل بواسیر یا شقاق است.
یبوست
نوعی وضعیت گوارشی شایع است. این وضعیت موجب میشود، تعداد دفعات دفع مدفوع کاهش یافته و یا این عمل به سختی انجام گیرد. یبوست علت‌های مختلفی دارد اما معمولاً در اثر کمبود فیبر در بدن ایجاد میشود.
علل کمتر شایع خونریزی رکتوم عبارتند از:
- سرطان مقعد
- آنژیودیسپلازی (ناهنجاری در رگهای خونی نزدیک روده)
- سرطان روده بزرگ
- پولیپ‌های روده بزرگ
- بیماری کرون (نوعی بیماری التهابی روده)
- اسهال
- دیورتیکولوز (کیسه‌‌‌ای برآمده که روی دیواره روده تشکیل میشود)
- بیماری التهابی روده (IBD)
- کولیت ایسکمیک (التهاب روده بزرگ ناشی از کاهش جریان خون)
- پروکتیت (التهاب پوشش راست روده)
- کولیت سودوممبرانوس (التهاب روده بزرگ ناشی از عفونت)
- پرتو درمانی
- سرطان رکتوم
- سندرم زخم راست روده منفرد (زخم دیواره رکتوم)
- کولیت زخمی
- رابطه جنسی مقعدی
در مواردی ممکن است علت این مشکل مصرف داروهای آهن، بیسموت و آنتی بیوتیک Cefdinir باشد. این داروها می‌توانند رنگ مدفوع را تحت تاثیر قرار دهند.
علائم همراه با خونریزی مقعدی
خون خارج شده از رکتوم میتواند به شکل لخته خون، قطره خون، خونریزی مداوم و یا مشاهده خون در مدفوع باشد. در مواردی دفع خون از مقعد میتواند با علائم دیگری همراه باشد که توجه به این علائم، میتواند به شما در تشخیص علت بیماری کمک کند. این علائم عبارتند از :
- سرگیجه
- احساس ضعف
- درد مقعدی
- درد یا گرفتگی شکم
- عدم هوشیاری
- کاهش وزن
- تغییر در اجابت مزاج اسهال، یبوست
- خارش
- سوزش
انواع خونریزی مقعدی
توجه به رنگ خون خارج شده از رکتوم میتواند به شما در تشخیص علت زمینه‌‌‌ای این شرایط کمک ویژه‌‌‌ای نماید.
خون روشن : معمول ترین نوع خونریزی مقعدی است. این نوع خونریزی نشان دهنده‌ی این است که خون از قسمت انتهایی دستگاه گوارش یعنی قسمت انتهایی روده یا همان رکتوم خارج شده است. شایع ترین علل این نوع خونریزی بیماری بواسیر یا شقاق است.
خونریزی شدید و تیره رنگ : این وضعیت که کمتر هم رخ میدهد، به این معنی است که خونریزی از روده کوچک یا قسمت ابتدایی روده بزرگ رخ داده است. علت آن نیز میتواند بیماریهای کولیت ، بیماری دیورتیکولی یا تومور روده باشد.
خون مخلوط با مدفوع : این نوع خونریزی موجب تغییر رنگ مدفوع به تیره و اصطلاحاً قیری رنگ میشود و به این معنی است که محل دفع خون بالای روده کوچک و یا معده است. به طور مثال زخم معده یا زخم اثنی عشر می‌توانند باعث ایجاد این شرایط شوند. این وضعیت اورژانسی محسوب شده و بیمار باید سریعاً تحت معالجات پزشکی قرار گیرد.
در مواردی میزان خونریزی به حدی کم است که با چشم قابل مشاهده نیست و نیاز به آزمایشات بیشتری دارد. این خونریزی باعث تغییر رنگ مدفوع میشود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که خونریزی مقعدی را به رنگ قرمز روشن و یا تیره مشاهده کردید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. اما اگر خونریزی شما بدون وقفه و یا به مقدار زیاد است، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. به علاوه اگر خونریزی شما با یکی از علائم زیر همراه شده، همین حالا از اورژانس پزشکی کمک بگیرید.
تنفس سریع و کم عمق
سرگیجه یا سبکی سر بعد از ایستادن
تاری دید
غش کردن
گیجی
حالت تهوع
پوستی سرد ، نرم ، رنگ پریده
خروجی ادرار کم
برای درمان خونریزی مقعد به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای تشخیص این شرایط می‌توانید به پزشک عمومی‌مراجعه کنید. در مرحله دوم پزشک عمومی‌برای درمان بیمار را به متخصص جراح ارجاع میدهد. بنابراین می‌توانید از اول با یک جراح مشورت کنید، تا از زمان و هزینه‌ها صرفه جویی کنید.
تشخیص
برای یافتن علت خونریزی ممکن است به آزمایشاتی نیاز داشته باشید. این موارد میتواند شامل اشعه ایکس یا روشهای آندوسکوپی مانند کولونوسکوپی باشد. کولونوسکوپی عبارت است از عبور یک لوله انعطاف پذیر طولانی از روده برای مشاهده داخل آن.
درمان خونریزی مقعدی
درمان خونریزی مقعدی بستگی به علت بروز آن دارد. در مواردی بیماری زمینه‌‌‌ای تنها با مصرف دارو، تغییر رژیم غذایی، ورزش، کاهش وزن و … قابل درمان است. در مواردی دیگر اما نیاز به انجام لیزر درمانی است. در مواردی نیز بیمار ناگزیر به تحمل عوارض جراحی است.
درمان خونریزی مقعدی
مهمترین علت‌های ایجاد این شرایط به این شکل درمان میشوند:
درمان بواسیر : برای درمان این بیماری باید زائده متورم و اضافه در مقعد حذف شود. هیچ پماد یا دارویی در برطرف کردن این بیماری موثر نیست. تنها راهکار حذف این زائده با استفاده از لیزر است. برای آشنایی بیشتر با روش درمان این بیماری، به صفحه درمان بواسیر مراجعه کنید.
درمان شقاق : زخم شقاق یا همان زخم مقعد که در اسپاسم شدید در عضله ایجاد شده است. این زخم نیز با استفاده از لیزر قابل درمان و رفع است.
درمان یبوست : یبوست معمولاً در اثر کمبود فیبر ایجاد شده است. اما ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. پس اگر یبوست به شکل مزمن درمان آمده و با مصرف فیبر درمان نمیشود باید برای معالجه آن از پزشک کمک بگیرید. چرا که عدم درمان یبوست در طولانی مدت میتواند عوارضی مثل بواسیر یا شقاق را در پی داشته باشد.